I.
widok konspektu prezentacja_Pedagogika Montessori_2 Studia podyplomowe. Pedagogika Montessori on-line. Materiały wewnętrzne. J. Jordan. W-wa, 2015 r.

Atropologia Pedagogiki Montessori

Plan

• Podstawowe pojęcia pedagogiczne.
• Zasady pedagogiczne.
• Cele i zadania.
• Rola nauczyciela.
• Lekcja podstawowa. Lekcja trójstopniowa.
• Praca i zabawa.
• Pedagogika Specjalna Montessori.
• Materiał Montessori – pomoce dydaktyczne.
• Lekcja ciszy.
• Wychowanie religijne.
• Cytaty papieskie.
• Pytania.

Podstawowe pojęcia pedagogiczne.

1. Mneme.

2. Nebule.

3. Horme.

4. Absorbująca umysł.

5. Fazy chłonności.

6. Polaryzacja uwagi.

7. Normalizacja

8. Przygotowane otoczenie

Zasady pedagogiczne.

1. Zasada swobody wyboru rodzaju pracy.

2. Zasada swobody wyboru czasu pracy.

3. Zasada swobody wyboru miejsca pracy.

4. Zasada swobody wyboru formy pracy.

5. Zasada porządku.

6. Zasada izolowania i stopniowania trudności.

7. Zasada transferu.

8. Zasada własnego działania i powtarzania.

9. Zasada ograniczenia.

10. Zasada samokontroli.

• Podstawowe pojęcia pedagogiczne.
  
  1. MNEME :   pamięć witalna,
      dzięki której może „rozpoznać” i na trwałe zachować swe psychiczne nabytki – 
      doświadczenia (np. zdobycze językowe),
      które stają się podstawą do psychoorganicznej przemiany określonej
      przeobrażaniami w formowaniu psychiki.
•   (dziecko nie tylko przejmuje język, ale także dostosowuje do niego swą psychikę
       oraz narządy artykulacji).

2. NEBULE (l. poj: nebula):
    potencjalne możliwości.

    Potencjalne możliwości tworzącej się świadomości przygotowujące do procesu
    przyswajania konkretnych umiejętności poznawczych.

    Nebule ruchu, mowy, języka, porządku,
    zachowań społecznych

    Nebule są podwalinami faz sensytywnych.

2. NEBULE: potencjalne możliwości.

–   wrodzona gotowość do opanowania sprawności.

•    potencjalność – wrodzona możność
•    specjalizacja i różnicowanie aktywności w kierunku coraz wyższej złożoności
      i sprawności.

3. HORME:
    energia życiowa ukierunkowana na rozwój psychiczny dziecka.

Dyspozycja twórczą energią rozwojową kierowaną  przez formujący się potencjał psychiczny.

                Zdolność do spontanicznego i celowego formowania własnych cech osobowościowych
               determinowanych przez środowisko zewnętrzne

                    M.M.: ”dziecko żyje na koszt otoczenia”.

4. Absorbujący umysł

Stan gotowości umysłowej dziecka do trwałej i całościowej rejestracji  w podświadomości wszystkich napływających z otoczenia bodźców, tworzący  jego indywidualne predyspozycje.

• Mechanizm absorbcji impulsów zewnętrznych  dochodzących  z otoczenia
     do umysłu dziecka. 
• Zdolność nieświadomej aktywizacji możliwości asocjacji impulsów i podniet
     płynących ze środowiska w efekcie której uczenie się jest procesem łatwym, szybkim,
     następującym bez wysiłku ze strony dziecka  mechanicznie i przypadkowo.

5. Fazy chlonności

• Etapy rozwojowe maksymalnej chłonności w uczeniu się i nabywaniu konkretnych
     kompetencji.
• Etapy rozwojowe maksymalnej chłonności  w uczeniu się i nabywaniu konkretnych
     kompetencji.
• Przejściowe stany gotowości receptywnej ukierunkowane na odbiór określonego 
     rodzaju bodźców, charakteryzujące się  łatwością przyswajania i opanowania
     konkretnych umiejętności.
• Faz chłonności nie można wywołać zewnętrznymi działaniami.
• Pojawiają się one bez zamierzonej, zewnętrznej inspiracji.
• Znikają bezpowrotnie.

6. Polaryzacja uwagi

•   Proces psychiczny będący konsekwencją głębokiej i długotrwałej koncentracji uwagi,
      w wyniku którego dziecko optymalizuje swój rozwój.
•   Efekt organizacji i interpretacji wrażeń zmysłowych, w celu zrozumienia otoczenia
      wynikający ze zdolności wyodrębniania istotnych elementów z pola percepcyjnego
      i tłumienia nieistotnych.

Podstawowe pojęcia pedagogiczne.

7. Normalizacja

Normalizacja – jest procesem pożądanej reorganizacji osobowości (personalizacji i socjalizacji), której skutkiem jest osiągnięcie harmonii rozwoju psychofizycznego umożliwiającego powstanie właściwych relacji społecznych, będącej wynikiem związania: wolności wyboru –
prowadzącego do skoncentrowanej aktywności – z przedmiotem charakterystycznym dla danej fazy chłonności.

8. Przygotowane otoczenie

• Środowisko pedagogiczne, które gwarantuje dzieciom  prawo do dokonywania wyborów
     określonych przez indywidualne zainteresowania, oraz stworzy warunki do rozwijania tych
     zainteresowań.
• „Miejsce, gdzie dziecko uczy się kierowania    
      własnym  życiem  i  gdzie staje się świadomym 
      swojej siły, poprzez osiąganie coraz większych
      umiejętności , które są następstwem jego własnych
      wysiłków.”
                                                                  M.  Montessori

8. Przygotowane otoczenie

• Aspekt strukturalny

– materiał rozwojowy (pomoce)
– organizacja zajęć
– organizacja placówki

• Aspekt osobowy
• organizacja grupy
  – rola nauczyciela
  
  
• Aspekt dynamiczny

– proces dydaktyczny
– zasady pedagogiczne

Wniosek.

  Łatwiej wysłać człowieka na Księżyc, niż zmienić coś w praktyce szkolnej.
                                  ( Bennett)

Wniosek.

Jeżeli przyjmiemy, że:

1. Każde dziecko jest inne.
                                                           [Absorbujący umysł]

2. Najszybciej uczy się wtedy, gdy przedmiot nauki 
    jest dla niego interesujący.
                                                           [Fazy chłonności]

3. Proces uczenia się jest optymalny, gdy uczeń może
    się skoncentrować.
                                                           [Polaryzacja uwagi]

Wniosek.

Jeżeli…

Programy nauczania (plany pracy) zakładają obowiązek realizacji treści programowych przedkładanych w formie nauczania frontalnego.

(uczymy … tego samego, w tym samym czasie, wszystkich jednocześnie)

Co robimy z programami nauczania?

„Programy…

traktujemy z należnym zainteresowaniem”

Zasady pedagogiczne.

1. Zasada swobody wyboru rodzaju pracy.

2. Zasada swobody wyboru czasu pracy.

3. Zasada swobody wyboru miejsca pracy.

4. Zasada swobody wyboru formy pracy.

5. Zasada porządku.

6. Zasada izolowania i stopniowania trudności.

7. Zasada transferu.

8. Zasada własnego działania i powtarzania.

9. Zasada ograniczenia.

10. Zasada samokontroli.

Zasady pedagogiczne.
1. Zasada swobody wyboru rodzaju pracy.

Rodzaje wyborów:

• Wybór spontaniczny, kiedy sięga ono po konkretny  przedmiot pod wpływem chwilowego
    zaciekawienia wywołanego m.in. jego zewnętrzną atrakcyjnością.
    Jest to zainteresowanie nietrwałe.
• Dziecko nie wie, jak korzystać z materiału  zgodnie z jego przeznaczeniem.

Zasady pedagogiczne.
1. Zasada swobody wyboru rodzaju pracy.

Rodzaje wyborów:

• Wybór świadomy, dokonywany dopiero wtedy, gdy dziecko wie  już, jakie jest przeznaczenie
     danego przedmiotu; co z nim można zrobić, czemu on służy.
• Dziecko wie, jak korzystać z materiału zgodnie z jego przeznaczeniem.

2. Zasada swobody wyboru czasu pracy.

3. Zasada swobody wyboru miejsca pracy.

4. Zasada swobody wyboru formy pracy.

5. Zasada porządku.

„Porządek w otoczeniu – to porządek w sercu”
                                                    M. Montessori

6. Zasada izolowania i stopniowania trudności.

7. Zasada transferu.

A.        Każdy nowy materiał zawiera w sobie wszystkie cechy materiału wprowadzonego         poprzednio – plus jedna nowa.

B.        Umiejętności opanowane podczas pracy z materiałem, przenoszone są na otoczenie.
            (na życie)

8. Zasada własnego działania i powtarzania.

9. Zasada ograniczenia.

– każdy materiał w jednym egzemplarzu (w grupie),
– materiał wykorzystywany zgodnie z przeznaczeniem,
– …

– umowy, ustalenia, reguły
– …

10. Zasada samokontroli.

Materiał montessoriański umożliwia samodzielne sprawdzenie poprawności wykonanego zadania, pozwala stwierdzić gdzie wystąpił ew. błąd i jak ten błąd naprawić.

Cele i zadania.

1. Celem naszych działań jest pomoc każdemu dziecku w rozwijaniu jego indywidualnych cech osobowościowych w sposób dostosowany do posiadanych przez dzieci możliwości  (prawidłowości dojrzewania, uzdolnień, sprawności itp.)  w zgodzie z obiektywnymi regułami społecznymi.

Cel ten realizowany jest poprzez pomoc dziecku w:

• osiągnięciu spontanicznej koncentracji,
• rozwijaniu samodzielności  i  wiary we własne siły,
• wypracowaniu zamiłowania do porządku i do pracy,
• wypracowaniu zamiłowania do ciszy i pracy indywidualnej  ( bez moralnej izolacji w grupie),
• wypracowaniu postaw posłuszeństwa opartego na swobodnej decyzji , a nie na zewnętrznym przymusie,
• uniezależnianiu od nagrody,
• osiąganiu spontanicznej samodyscypliny – wynikającej
  z dziecięcego posłuszeństwa,
• formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez egoistycznej rywalizacji,
• wypracowaniu postawy zamiłowania do rzeczywistości i otoczenia,

W odróżnieniu od „dewiacji pedagogicznych” którym to mianem Montessori chciała nazwać postawy dziecięce, których objawami są:

•   zahamowania, będące skutkiem zniechęcenia,
     poczucia niższości, onieśmielenia, uległości,  
     lub uzależnienia od nagrody,
•   dążenie do władzy i posiadania,
•   marzycielstwo, fantazje o cechach urojeniowych,
•   agresywność,
•   lenistwo.

Rola nauczyciela .

• Pozwól mi zrobić to samodzielnie.
  
  
  
• Daj mi czas.

• motto:

            Bywa tak, że gdy nauczyciel motywuje swoje  postępowanie dobrem dziecka, zazwyczaj wybiera rozwiązanie  wygodniejsze dla siebie.

Rola nauczyciela .

1. Każdego ucznia traktuje indywidualnie
2. konstruuje (tworzy) i dba o przygotowane otoczenie

3. Prowadzi lekcję podstawową

4. Zna materiał dydaktyczny i nie modyfikuje metod pracy

5. Obserwuje i rozpoznaje zainteresowania uczniów.

6. Pomaga – gdy to potrzebne usuwa się –  gdy to możliwe.

7. Dba o bezpieczeństwo.

8. Przestrzega zasad.

9. Dba o poszanowanie reguł społecznych.

10. Zabiega o postawy szacunku dla pracy

11. Jest wzorcem postępowania – nie jest wzorem do naśladowania

     (wie, że np. tak jak on zwraca się do dziecka, tak dzieci będą zwracały się do siebie)

12. Buduje w dziecku niezależność i zaufanie – daje mu wolny wybór. 13. Udziela odpowiedzi pośrednich.

14. Nie ocenia, nie karze, nie nagradza.

15. Nie krytykuje.

16. NIE POPRAWIA       (bez potrzeby)

17. Jest twórczy i fachowo przygotowany.18. Nie zajmuje się podporządkowywaniem sobie  dziecka.

19. Nie związuje emocjonalnie ze sobą.

20. Nie mówi bez potrzeby.

21. Nie przeszkadza.

22. Nie pośpiesza ucznia.23. Nie wprowadza dodatkowych zagadek

24. Wspiera każde działanie użyteczne

25. Rozumie i docenia swoją pozycję obserwatora.
      (prowadzi protokoł rozwoju dziecka, notuje co i jak dziecko zrozumiało.)

26. Nauczyciel wystawia oceny sam sobie.

      [Obserwacja postępów dziecka pozwala na ocenę czy nauczyciel dobrze pracuje.]

27. Nie pobłaża działaniom niszczącym i nieużytecznym.

28. Odpowiada za właściwy wybór treści  nauczania, tak aby nie były przypadkowe.

29. Nie jest terapeutą – jest tym porządek materiału dydaktycznego

30. Wie, co może zrobić, aby polepszyć sytuację dziecka?

31. Rozpoznaje to czego nie może zrobić – realizm pedagogiczny.

32. Nie może być dla dzieci przeszkodą w ich drodze do samodzielności.

33. Wie, że zajęcia muszą przebiegać niezakłócenie  – dzieci chcą przestrzegać reguł.

    
(warunkiem efektywnego nauczania jest aktywna dyscyplina dziecka)

• przyczyny błędów:

• my,
• dziecko,
• grupa,
• poza szkołą

„Przykazania dla nauczycieli małych dzieci w Casa dei Bambini”.

1. Nauczyciel ma przede wszystkim zadbać o ład i porządek wśród przedmiotów, dokładnie
    sprzątać otoczenie, troszczyć się o nie, tak aby wyglądało czysto i schludnie; ma usuwać skutki
    używania przedmiotów: załatać, wyreperować, odmalować; ma też pamiętać
    o wychowawczej roli ozdób i dekoracji.

2. Musi nauczyć dzieci korzystania z przedmiotów, dokładnie pokazać jak przebiega ćwiczenie  
    codziennych praktycznych umiejętności życiowych; ma to zrobić serdecznie i starannie, tak
    aby dziecko mogło wybrać dowolny przedmiot z otoczenia i umiało zrobić z niego użytek.

3. Nauczyciel ma być aktywny, kiedy wprowadza dziecko w związki z otoczeniem. Ma być
    pasywny, kiedy relacja ta się już nawiązała.

4. Musi obserwować dzieci i zważać, by ich siły nie rozpraszały się nadaremnie, gdy któreś nie
    może znaleźć potrzebnego przedmiotu albo potrzebuje pomocy.

5. Musi spieszyć tam, dokąd go dziecko wzywa.

6. Musi słuchać i odpowiedzieć, kiedy go o to poprosi.

7. Musi okazać szacunek dziecku wykonującemu pracę i nie przerywać mu.

8. Musi okazać szacunek dziecku, które popełnia błędy, i nie poprawiać go.

9. Musi okazać szacunek dziecku, które odpoczywa i przygląda się, jak inni pracują: nie
    przeszkadzać mu, nie wołać i nie zmuszać do pracy.

10. Musi jednak niestrudzenie próbować dziecku, które popełnia błędy, podsuwać przedmioty,
      które ono już raz odrzuciło. Osiągnie ten cel ożywiając otoczenie swoim milczeniem,
      łagodnym słowem.

11. Nauczyciel musi dać odczuć swą obecność dziecku, które szuka, a skryć się przed tym, które znalazło.

Lekcja podstawowa.

           
Jest podstawową formą pracy nauczyciela. Podczas lekcji uczeń dowiaduje się
o sposobach korzystania z proponowanych zestawów pomocy dydaktycznych.

            Indywidualny kontakt nauczyciela z dzieckiem, podczas którego uczeń dowiaduje się jak korzystać z materiału dydaktycznego zgodnie z jego przeznaczeniem.

Lekcja trójstopniowa.

Lekcja trójstopniowa – jest wzorowaną na matodzie Sequina formą oddziaływania
    dydaktycznego, prowadzącą  do poprawy efektywności procesu wielozmysłowego uczenia się,
    poprzez aktywizowanie wszystkich funkcji psychofizycznych; a więc spostrzegania, uwagi,
    pamięci i myślenia.

Lekcja trójstopniowa.

Stopień I.   NAZYWANIE

Nauczyciel ustanawia relację między przedmiotem
a nazwą
– wskazuje na dany przedmiot i powoli, wyraźnie wymienia jego nazwę.

W ten sposób przedmiot, pojęcie i czynność nadania nazwy zostają mocno ze sobą skojarzone.
 
Nazwa związana została z konkretną rzeczą.

Stopień II.   ZAPAMIĘTYWANIE

– nauczyciel wymienia nazwę przedmiotu,
– dziecko przyporządkowuje jej odpowiedni przedmiot,
– następnie wykonuje polecenia np. podaje go, przenosi, kładzie na wskazane miejsce itd.

  (dzięki częstemu zmienianiu „atrakcyjnych” poleceń, nie traci zainteresowania ćwiczeniem kojarzy przedmiot  z jego nazwą.

– następnie przynosi przedmioty ( w tej samej kolejności)
(zajęcia te muszą być urozmaicone i interesujące, tak by uwzględniały  dziecięcą potrzebę ruchu)

Stopień III.

– nauczyciel wskazuje przedmiot i pyta o jego nazwę.
– dziecko odpowiada.

(uruchamia w ten sposób bierny zasób słownictwa. Dziecko skojarzyło nazwę z przedmiotem.
Stopień III. Jest zarazem kontrolą stopnia II.) (poszerzenie czynnego zasobu słów)

Lekcja trójstopniowa.

Stopień I.        To jest…

Stopień II.       Zanieś…

Stopień III.     Co to jest?…

1. Harmonijny rozwój jest stymulowany przez rzeczywistość, a nie przez pozory i udawanie.

• Twórcza wyobraźnia nie może pracować w próżni fikcji.
• Przed dziećmi stoi zadanie przemienienia otaczającego je chaosu w uporządkowany schemat.
• Dla naszego dziecka, życie jest wystarczająco pełne tajemnic i „dziwów” – nie potrzebuje ono
    dodatkowej tajemniczości zawartych w bajkach.

Praca i zabawa.

2. Na tym etapie dziecko zaakceptuje wszystkie wprowadzane przez nas postacie bajkowe
    i tajemnicze zjawiska, jako obiektywną  rzeczywistość.

• wcześniej czy później, dziecko wejdzie w okres rozczarowań, gdy będzie zmuszone oddzielić  
      fakty od fikcji.

Materiał Montessori.
1. cztery kategorie materiału dydaktycznego:

• materiał do ćwiczeń z życia praktycznego ; związany z troską o środowisko, samoobsługą, pracami domowymi, dotyczący zwyczajów i form grzecznościowych,
• materiał sensoryczny;
  służący kształceniu zmysłów oraz pobudzaniu aktywności umysłowej,
• materiał szkolny; służący nauce: języka, matematyki i innych  dziedzin wiedzy,
• materiały artystyczne; związane z ekspresją dziecka.

2. Cechą niżej materiału sensorycznego jest:

• możliwość oddziaływania na każdy ze zmysłów,
• wyodrębnianie cech każdego przedmiotu,
• różnicowanie poprzez: szeregowanie, zestawianie w pary, stopniowanie, kontrastowanie.
• Do ćwiczeń każdego zmysłu proponowany jest materiał o różnych stopniach trudności.

3. Ćwiczenia te dzieli się na:

a) ćwiczenia wzrokowe
      (chromatyczne, kształtów i wielkości, objętości, proporcji i stosunków, kierunków
      i odległości, orientacji przestrzennej),

b) ćwiczenia słuchowe
    (w zakresie kierunków i odległości, rozpoznawania wydawanych dźwięków, różnicowania ich
    nasilenia i wysokości),

c) ćwiczenia zmysłu dotyku i kinestetycznego (rozróżnianie temperatury, kształtów, wielkości,
    ciężaru, szorstkości, miękkości),

d) ćwiczenia innych zmysłów,
    np.: powonienia i smaku.

Pedagogika Specjalna Montessori.

M. Montessori,  O. Decroly,  A. Adler,

– troskliwość, z jaką nauczyciel montessoriański odnosi się do 
  dziecka proponując mu zajęcie się pomocami dydaktycznymi,

            – pomoce dydaktyczne, które są atrakcyjne i zachęcające do
            wytrwałości w pracy, przez co dają maksimum
            prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu,

            – dostarcza ćwiczeń praktycznych, bezpośrednio związanych
            z kształceniem zaradności,

            – stwarzanie dziecku warunki do podejmowania samodzielnej
            decyzji  odnośnie  czasu zajmowania się daną pracą,

            – zasady akceptacji i życzliwości,

            – wszechstronnej poglądowości i przykładu

            – wszechstronnej pomocy i indywidualizacji

            – nauczanie wielozmysłowe,

            – wielokrotnego powtarzanie odbieranych wrażeń i kojarzenia ich
            z odpowiednimi nazwami i sytuacjami.

            – rozwój ruchowy, który bywa zaburzony lub opóźniony.

           
  (ćwiczenia rewalidacyjne oddziaływujące na zmysły mogą jednocześnie uaktywniać sferę ruchową)

Lekcja ciszy.

1. Ćwiczenia wykonywane w przedszkolach, szkołach, z jednym dzieckiem lub całą grupą, można je zaproponować dzieciom w każdym wieku.

Rekwizyty potrzebne do ćwiczeń.

Dzieci stają się spokojniejsze, zachowują się ciszej, łatwiej im się uczyć.

Cisza ułatwia skupienie, pozwala na wyciszenie emocji.

2. Podstawowym warunkiem  rozpoczęcia zajęć jest  zgoda dziecka.

Zajęcia te w żadnym razie nie mogą być traktowane, rozumiane, przeżywane jako  kara  (bo jest za głośno)

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy odczekać, aż wszystkie dzieci usiądą spokojnie na krzesełkach albo na podłodze i w sali będzie rzeczywiście cicho.

Większość ćwiczeń odbywa się w kręgu, który tworzą dzieci i nauczyciel.

Dla ułatwienia sobie pracy, na podłodze wyklejamy taśmą kręgi o odpowiedniej średnicy. Środek tego kręgu okaże się ważnym punktem, zazwyczaj stawiamy w tym miejscu jakiś przedmiot, który ma przyciągnąć uwagę dzieci.

3.
Pamiętajmy, że powodzenie ćwiczeń zależy od tego, czy dziecko będzie nimi zainteresowane.
Starajmy się pobudzić dzieci do „dziwienia się” nowym przeżyciem, jakim okaże się cisza.

Kolejnym warunkiem do przeprowadzania ćwiczeń ciszy jest to, żeby ich istota odzwierciedlała się w postawie i zachowaniu osoby prowadzącej zajęcia.
Sens i cel ćwiczenia muszą być rozpoznawalne w działaniach nauczyciela…

Każde z ćwiczeń jest trudne do przeprowadzenia, wymaga od prowadzącego wiele cierpliwości, spokoju, dobrej kondycji psychicznej.

4. „możesz myśleć o sobie, że jesteś dobrym nauczycielem jeśli choć raz w miesiącu uda Ci się przeprowadzić lekcję, z której jesteś zadowolony”.
                                         Maria Montessori
Jeśli pracujesz w dobrym zespole i wszyscy wiedzą co robią, niewykluczone, że już po kilku miesiącach zauważysz pozytywny wpływ Twoich działań”.

5. Wkraczamy w intymny świat dziecka. Pomagamy mu opanować jego troski, leki, jego wątpliwości czy zwykły strach. Dzieci będą odsłaniały swoje wnętrze, ukazywały swoje prawdziwe problemy i wątpliwości. Jak dobrze wiemy, mogą to być problemy przeżywane równie dramatycznie jak nasze – „dorosłe” kłopoty. Dzieci będą mówiły o swoich nadziejach i potrzebach. Trzeba, by prowadzący zajęcia był szczególnie delikatny, subtelny. Żadne pytanie nie może zadziwić, żadna reakcja czy odpowiedź  rozśmieszyć.
Niezależnie od naszej oceny czy światopoglądu mamy uszanować  wypowiedzi dzieci. Naszą rolą nie jest ocenianie, a nasze subiektywne odczucia – jeśli są negatywne – nie mają znaczenia.
To dzieci pokażą nam, co jest im naprawdę potrzebne
i czego oczekują.

6. Hugo de Vries

– cisza nie jest celem samym w sobie.

– świadomy wybór takich działań, które skłaniają do szczególnej koncentracji.

– cisza jako przeciwieństwo hałasu, głośnych  bodźców zewnętrznych albo przynajmniej jako
  wyciszenie szumów i różnych głosów.

– chodzi o to, aby dzieci wypracowały w sobie postawę ciszy, a nawet nasłuchiwania.

7. Cisza obejmuje wszystkie zmysły , także wzrok

– unikanie krzyczących kolorów,
– ostrego światła,
– nieporządku w otoczeniu

            – ruch musi się tak odbywać, aby powodował jak najmniej hałasu,

            – trzeba zwrócić uwagę na samo chodzenie, gestykulację, zwykłe czynności powszednie,
              które cechują się pośpiechem, niepokojem i napięciem, aby nadać im rytm
              spokojniejszy,  odprężenie.

            Prawdziwa cisza nie pojawi się bez wewnętrznego wyciszenia. 

8. Trzeba odciąć się od tego co zbyt podnieca, ograniczyć nadmierną aktywność i wpływ emocji.
            W chwilach braku zewnętrznej ciszy może ujawnić się człowiekowi wewnętrzny niepokój
             jako stan nie do zniesienia.
            Aby cisza mogła oddziaływać na człowieka, musi on sam cechować się:
– samodzielnością,
– panowaniem nad stanami niepokoju, które tkwią w jego wnętrzu,
– musi akceptować samego siebie,
– umieć godzić się z losem,
– kierować się prostotą i pokorą ducha, zamiłowaniem do porządku i zwracaniem uwagi na to co
  istotne a nie na drobiazgi.

            9. Szukanie spokoju, wyciszenie się wewnętrzne to proces:

            – umiarkowana cisza przy pracy,

            – oszczędność w słowach,

            – w zbyt głośnych czynnościach, w gestach,

            – umiar w działaniu, rozmowach.

            Nawet nadmierne zaangażowanie się w sprawę może odebrać spokój wewnętrzny.
Wyciszenia trzeba szukać także w sytuacjach nadzwyczajnych np. w czasie intensywnej pracy…
Cisza odznacza się działaniem, nie jest biernością.

Wychowanie religijne.

            Tak jak każdemu człowiekowi dana jest zdolność mówienia, tak i dana mu jest zdolność przeżycia religijnego.
Tak jak w przypadku np. nauki języka , tak i w przypadku religii istnieje potencjalność, otwartość na religię.

Odkrycie istnienia Bożej opieki jest dla dziecka radością i wzbudza w nim potrzebę modlitwy.
Dzieci chcą czuć się bezpiecznie nie tylko w sferze fizycznej,
chcą być także ochraniane prawem do indywidualności, chcą mieć prawo do sekretów, samodzielnych przemyśleń i spontanicznej aktywności.
           
Montessori uważała, że dorosłym potrzebny jest swoisty trening duchowy oczyszczający
ich serca, podczas którego nabraliby głębokiej wiary w potrzebę poszanowania godności dziecka.
Jest to trudne dla nas dorosłych z powodu naszych defektów , które skłaniają do poszukiwania złych tendencji, także u dzieci.Skutkiem tego jest ich ciągłe poprawianie i upominanie

Cytaty papieskie.

            Jan XXIII

            „ W pedagogice Montessori widzieć możemy wyraźną analogię między posłannictwem pasterza w kościele a mądrą i wielkoduszną nauczycielką, która przy pomocy czułej miłości
i mądrego używania swych najlepszych darów potrafi odkrywać najbardziej ukryte siły
i możliwości dziecka i wydobywać je na światło dzienne…”

(w: World and Worship, tom II, nr 2,1970)

Cytaty papieskie.

            Paweł VI

„ … Maria Montessori posiadła geniusz traktowania dziecka, nawet bardzo małego jako osoby, żywej istoty, która ma swoje własne prawa rozwoju. Z tej perspektywy żąda ona nieustannie, by nie narzucono dziecku od samego początku praw stworzonych przez dorosłych i nieodpowiednich dla niego,  ale by wychowawca dla wypełnienia swojej roli – zgodził się wycofać zamiast się narzucać. Ma stać, rzecz jasna, u boku dziecka  ale z całą powściągliwością i uważnie bacząc na jego pierwsze reakcje, tym bardziej , że dochodzą one do głosu w atmosferze obopólnej wolności i osobistej autonomii. (… ) Pedagogika religijna metody Montessori, będąca przedłużeniem jej pedagogiki świeckiej, gdzie znajduje naturalne oparcie, staje się jej ukoronowaniem
i pozwala dziecku w całej pełni rozwinąć swe najlepsze zdolności i harmonijnie skierować je do ich celu”

(L’Osservatore Romano, Rzym, 18.09.1970, str.1)

            Jan Paweł II

            6 sierpnia 1995 r. poprzedzając niedzielną modlitwę „Anioł Pański” rozważaniami poświęconymi wkładowi kobiet do świata kultury i nauki, mówił na temat Marii Montessori –
„Maria Montessori doskonale reprezentuje liczne  kobiety, które wniosły ważny  wkład w postęp kultury.”

            Poprzedzając tę myśl, Ojciec Święty przypomniał postać Papieża Pawła VI i skomentował Jego wypowiedź z 1970 r. poświęconą przypadającej wtedy setnej rocznicy urodzin Marii Montessori. 
( por. Insegnamenti di PaoloVI, VIII [1970], 888)

            „Paweł VI podkreślił, że tajemnicy jej sukcesów,
a w pewnym sensie samych korzeni  jej zasług naukowych doszukiwać się należy w jej duszy, czyli w tej szczególnej wrażliwości  duchowej i jednocześnie kobiecej,  która umożliwiła jej dokonanie <przełomowego odkrycia>  dziecka i pozwoliła zbudować na tej postawie oryginalny system wychowawczy”

            ( L’ Osservatore Romano. Nr 10 (177)1995)

Pytania.

1.

2.

3.

Opracowanie: Jarosław Jordan 

widok konspektu prezentacja_ Pedagogika Montessori dla dzieci w wieku do 3 lat. Studia podyplomowe. Pedagogika Montessori on-line. Materiały wewnętrzne. J. Jordan. W-wa, 2013 r.

II.
widok konspektu prezentacja_ Pedagogika Montessori dla dzieci w wieku do 3 lat. Studia podyplomowe. Pedagogika Montessori on-line. Materiały wewnętrzne. J. Jordan. W-wa, 2013 r.

Pedagogika Montessori
dla dzieci w wieku do 3 lat.

Rozwój mózgu człowieka.
Wiek                                  Waga                  Obwód
Narodziny                          100 g.                  20 cm
6 miesięcy                         300 g.                  24 cm   
2 lata                                  1,3 kg                   38 cm
Dorosły                               5 kg                      42 cm ‘

Podział na grupy wiekowe

Grupa I – do 1 r. ż.

Grupa II – od 1 do 2 r. ż.

Grupa III – od 2 do 3 r. ż.’

Grupa I.

1. Pod koniec pierwszego roku życia dzieci rozróżniają wzrokowo wiele przedmiotów,
z którymi wcześniej miały kontakt wielozmysłowy.’

2.Ten okres rozwoju spostrzeżeń dziecka jest ściśle związany
z rozwojem jego aktywności ruchowej.
(także z rozwojem mowy
i myślenia)’

3. Samodzielne wykonywanie swojej pracy i pokonywanie trudności, buduje w dziecku poczucie godności, niezależności i inicjatywy.

Jakość uczenia się zależy od jakości poznawania.

Rozwój dziecka – to system wolności w podejmowaniu spontanicznej aktywności.

Wolność zorganizowana
i spontaniczna aktywność
(praca dziecka)’

Wolność –
bez porządku i organizacji tworzy chaos.’

Porządek w otoczeniu dziecka

Bezpieczeństwo’

Przyjęcie dziecka do żłobka.

Myślimy nie tylko o dziecku, ale o całej rodzinie…
Przyjęcie dziecka do żłobka
nie może wywoływać w rodzicach poczucia winy.

Pierwszy cel – spokojne rozdzielenie.

Organizacja placówki.’ 

1. Spotkanie z Dyr.

2. Spotkanie z Naucz.

3. Spotkanie z grupą.’

1. Spotkanie z Dyr.

– wyjaśnia organizację pracy,

– przedstawia,

– odpowiada na pytania.

Im więcej rodzice wiedzą, tym mniej się boją.’

2. Spotkanie z Naucz.

w przyszłym otoczeniu dziecka

ustalenie terminów;
– kto przyprowadza?
– na jak długo?
– liczebność grupy,
– rola rodzica,
– pierwszy obiad (posiłek)’

               Leżakowanie

w 1-szym r. ż. rytm indywidualny

dziecko zasypia samodzielnie, gdy nie potrzebuje do tego rodzica.

zasypianie na rękach.’

Sala

Duża, zamknięta, miękka.

Schody, pochylnie, stopnie wielopoziomowe, tunele.

Duże pojemniki, kolorowe piłki.

Barierki, chodniki fakturowe, lustro. Rury – walce. Tunele.

 „Wielkie” przedmioty

Okno.

Dywan dosunięty do ściany. Przwijak

Łóżka (boxy)

Jadalnia

Regały, szuflady

Kosze „ze skarbami”

Wózek’ jeździk-pchacz

Materiały pomocnicze

Materiały montessoriańskie’

Materiały pomocnicze wyposażenie „domowe” –

(kojarzące się z wystrojem domu)

Materiały pomocnicze –

Garnki, pokrywki

„guziki w szklanym słoiku”

„piłka w skarpetce”

lalka, książki

Materiały montessoriańskie’
sl. 39/77

Grupa II.

Procedura przyjęcia.

Sala mniejsza, miękka

Podział sali’

Sala

dywan

stoliki, krzesełka

lustra – do podłogi

kąciki tematyczne’

Sala

materiały pomocnicze

materiały sensoryczne

zajęcia ruchowe

zajęcia wspólne

woda’

Podstawowe zajęcia ruchowe

Ruch – zeskakiwanie, podskoki, równoważnia, balansowanie, wchodzenie, schodzenie

wciskanie, wkładanie – osadzanie, przekładanie, zakręcanie, odkręcania,

klasyfikowanie – woreczki z np. przedmiotami łazienkowymi, z ubraniami, ‘

przesypywanie, przelewanie

zawieszanie, przyczepianie’

dopasowywane, porównywanie, grupowanie przedmiotów o wspólnych cechach

Materiały pomocnicze wyposażenie „domowe” –

(kojarzące się z wystrojem domu)

Garnki, pokrywki

„guziki w szklanym słoiku”

„piłka w skarpetce”

lalka,

Koszyk z ubraniami

Wiszące woreczki
z przedmiotami (do segregowania)

Miski z wodą

Pranie, suszenie

Materiały pomocnicze –

Sztalugi (pionowe)

Kącik domowy (tel…)

„Biblioteka”

Materiały pomocnicze – ćw. życia praktycznego.

Materiały montessoriańskie’
sl. ………………….

Konspekt:
Bloki z cylindrami’

Grupa III.

Sala – podział sali

– materiał do ćw. życia codziennego

– materiał sensoryczny

– kącik czytelniczy

– miejsce sprzyjające koncentracji
  (mniejszy, przytulny)

– kącik do prac manualnych
  (wycinanie, klejenie)

– kącik do przebierania – przy wejściu, lustrem

– kącik ze zlewozmywakiem

– kącik do spania

– kącik do jedzenia

– ćwiczenia związane z pracami domowymi

– dywan do „zwykłych klocków”

Ruch i aktywność własna

Materiały pomocnicze –

materiały do ćwiczeń życia praktycznego

Materiały montessoriańskie’
sl. 23-29

Dziecko, które próbuje zarazem wszelkich możliwych czynności manualnych
i podejmuje próby chodzenia,
musi mieć zapewnioną swobodę ruchu
i okazje do praktycznych ćwiczeń.

Tej pracy nikt za dziecko nie wykona i nikomu nie wolno jej dziecka pozbawiać.

Powtarzanie jest dobrym objawem i kiedy dziecko go wykazuje, nie wolno mu przeszkadzać.

małe dziecko chwyta przedmioty instynktownie,

w wieku  6 miesięcy robi to już z konkretnym zamiarem.

w wieku 10 miesięcy zainteresowanie dziecka budzi obserwacja otoczenia, które chce zdobyć
i opanować.

Tu właśnie rozpoczynają się rzeczywiste ćwiczenia manualne, których szczególnym wyrazem jest przestawianie i poruszanie przedmiotów.

Ćwiczenia ruchowe mają teraz inną funkcję – 
o ile wyrobione w młodszym wieku umiejętności motoryczne mogły być rezultatem działań nieświadomych,
to „3- latki” potrzebują działań, które
w sposób systematyczny i uporządkowany prowadzą  do rozwijania kompetencji;
-sensoryczno-motorycznych
(precyzyjne spostrzeganie, koordynacje itd.)
– psychicznych (koncentracja, wytrwałość, itd.).

Dzieci bez doświadczeń zdobytych poprzez ruch, osiągają OKREŚLONY poziom inteligencji.
Wraz z rozwojem aktywności manualnej, poziom ten rośnie.
Sprawność ruchową zdrowe dziecko może rozwinąć tylko dzięki własnej aktywności

Decydujące znaczenie ma stwarzanie okazji do takich działań.

Zestaw ćwiczeń, które proponujemy dziecku nie służą zabawie.

Istotna różnica między zabawą jako działaniem zasadniczo nieświadomym a pracą dziecka, polega na świadomości własnych poczynań. Praca zaczyna się wraz z rosnącą świadomością.

Kolejną cechą przechodzenia od zabawy do pracy jest celowość działań.

Kiedy dzieci robią coś, co nie ma żadnego zewnętrznego celu, nazywamy to zabawą –
przedmiot ćwiczeń nie jest celem ćwiczeń.

(bawiąc się, małe dziecko zyskuje wprawę
w bawieniu się)

Kiedy dziecko będzie potrafiło  zaakceptować celowość wykonywanych przez siebie czynności, będzie także gotowe do przyjęcia  inspiracji płynących z otoczenia.

dwa pytania;
pierwsze –

czy nauczycielowi zależy na tym,
by dziecko wykonywało czynności celowe?

 drugie –

co zrobić, aby uzyskać gotowość dziecka do wykonywania celowych czynności ?

Proponujemy dzieciom ćwiczenia
w których jest ruch nakierowany na  pożyteczny cel ponieważ chcemy,
aby czynności podejmowane przez dzieci nie miały wartości ćwiczeń gimnastycznych.

Praktyczne ćwiczenia codzienne
– m.in. nakrycie i sprzątnięcie stołu, 
– powszednia samoobsługa, itd.
należy  przetworzyć w zajęcia rozwojowe.

(ćwiczenia  dostosowane do stopnia rozwoju dziecka,

 wolne od presji czasu,

wolne od presji rozliczania z osiąganych efektów)

Tak prowadzone ćwiczenia umożliwiają osiąganie kolejnych szczebli samodzielności
i niezależności.

Umieszczamy więc w otoczeniu dziecka
zweryfikowane stuletnią praktyką
odpowiednie zestawy do ćwiczeń,
które stanowią propozycje właściwe dla jego gotowości i aktywności.

Ćwiczenia te pozwalają osiągnąć następujące   |
 cele:

–   nadają sensowny i atrakcyjny kierunek podstawowemu dziecięcemu pragnieniu ruchu i aktywności;

• umożliwiają doskonalenie ruchu i koordynacji ruchowej

Ćwiczenia te pozwalają osiągnąć następujące cele:

–  umacniają w dziecku wiarę we własne siły
i poczucie osobistej wartości
(dają okazję do  zdobycia społecznego uznania)

–   umożliwiają integrację ze społecznością
i przyjmowanie odpowiedzialności za siebie
i innych
(społeczne cele wychowawcze)

Pomagaj dziecku montessoriańskiemu:

Wspieraj samodzielność

Pozwól mu uczyć się samodzielnie

Pomagaj wtedy, gdy to absolutnie konieczne – usuwaj się, gdy to możliwe

Pamiętaj, że jesteś dla dziecka wzorcem – bądź konsekwentny.

Pozwól dziecku być szczerym w wyrażaniu swoich uczuć i myśli

Pomagaj dziecku montessoriańskiemu:

Zadbaj o to, aby twoje dziecko mogło dokończyć swoją pracę

Szanuj dziecięcą pracę, zadbaj aby mogło ja wykonywać w spokoju

Świadomie pozwalaj dziecku podejmować samodzielne decyzje

Uniezależniaj od nagrody

Zagwarantuj dziecku spokój i porządek

Nie dysponujemy badaniami potwierdzającymi istnienie granic osiągnięć intelektualnych, poza które nie rozwinie się dziecko odpowiednio wspomagane.

Dziecko pozostawione same sobie   i nie wspierane –  na drodze swojego rozwoju zatrzyma się.

Opr. J. Jordan 2013 r.